صفحه کلید استاندارد فارسی چیست؟ راهنمای نصب و فعالسازی

صفحه کلید استاندارد فارسی چیست؟

در ابتدای توضیح این مورد اول از همه باید بدانید منظورمان از صفحه کلید چیست.

منظورمان از صفحه کلید در این مقاله، آن نرم افزاری است که روی سیستم عامل دستگاه شما نصب می شود تا بتوانید حروف مختلف را تایپ کنید.

بنابراین، کیبورد یا همان صفحه کلید فیزیکی لپ تاپ یا کامپیوتر شما با تعامل با نرم افزار صفحه کلید که در این مقاله به اختصار به آن “صفحه کلید” می گوییم باعث تایپ حروف مختلف روی کامپیوتر شما می شود. پس شما با در اختیار داشتن یک صفحه کلید فیزیکی (کیبورد)، به همراه یک نرم افزار صفحه کلید، می توانید کاراکترهای مختلفی را در کامپیوتر خود تایپ کنید.

نرم افزار صفحه کلید در دیگر دستگاه ها مانند موبایل و تبلت ها نیز وجود دارد که معمولا توسط لمس انگشتان دست روی صفحه و به روی کاراکترها عمل تایپ انجام می شود.

این نرم افزار در سیستم عامل های مختلف به روش های مختلف طراحی و نصب شده است و زبان های گوناگون دنیا را در خود جای داده است. یکی از این زبان ها، زبان فارسی است.

اما صفحه کلید استاندارد فارسی، صفحه کلیدی است که مختص زبان فارسی توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران معرفی شده است و چینش حروف و کاراکترها در آن، اندکی با صفحه کلید قدیمی و رایجی که در سیستم عامل ویندوز قرار دارد متفاوت است.

لینک دانلود فایل PDF موسسه ملی استاندارد برای صفحه کلید استاندارد فارسی:

دانلود کنید

 

چینش صفحه کلید فارسی استاندارد در حالت نرمال

چینش صفحه کلید فارسی استاندارد در حالت با تبدیل

چرا و چگونه صفحه کلید استاندارد فارسی ساخته شد

زمانی که سیستم عامل ویندوز در نسخه‌های اولیه خود بود، چینش حروف فارسی روی صفحه کلید، از روی چینش حروف عربی اقتباس می‌شود. سپس همان صفحه کلید عربی را با اندکی تغییرات به اسم صفحه کلید فارسی روی ویندوز قرار می دهد.

در واقع شرکت مایکروسافت با افزودن حروف پ، چ، ژ، گ به صفحه کلید عربی آن را مثلا تبدیل به صفحه کلید فارسی می‌کند. اما تفاوت های حروف زبان فارسی، اعداد و شکل ظاهری آن فقط همین تغییرات کوچک نبود.

صفحه کلید عربی

شرکت مایکروسافت تا نسخهٔ ۷ ویندوز از صفحه کلید پیش‌فرض ویندوز-۱۲۵۶ استفاده می‌کرد که با استانداردهای تدوین شده توسط اداره استاندارد ایران تفاوت‌های بسیاری داشت و تعدادی از نویسه‌های فارسی را به صورت مستقیم پشتیبانی نمی‌کرد.

از ویندوز ۸ به بعد علاوه بر صفحه کلید فارسی رایج ویندوز، صفحه کلید استاندارد فارسی نیز به این سیستم عامل افزوده شده است.

حتی با وجود اینکه مدت زیادی از معرفی استاندارد فارسی برای صفحه کلید فارسی میگذرد، حتی روی بسیاری از کلیدهای کیبوردهای فیزیکی نیز همان چینش قبلی حروف حک می شود.

مشکلات صفحه کلید رایج ویندوزی

• مشکل تایپ اعداد

دراین صفحه کلید، اعداد به خوبی فارسی نمی شوند و تایپ کردن آنها همواره مشکل زا می شود. این مشکل در مورد ارقامی که شکل فارسی و عربی آن‌ها متفاوت است، پیچیده‌تر هم می‌شود.

• مشکل ظاهری برخی حروف

به طور مثال حرف «ی» را در نظر بگیرید که در فارسی بصورت «ی»  و بدون دو نقطه و در عربی «ی» نوشته می شود و همواره دو نقطه زیر آن قرار می گیرد.

یا جای «ک» فارسی «ک» عربی (ک عربی سرکش ندارد و علامتی شبیه همزه درون آن است) درج می شود.

هنوز هم در برخی از کیبورد های غیر فارسی و خصوصا کیبورد مایکروسافت برای برخی از فونت های مهم از جمه bnazanin تایپ این دو نوع ی به یک شکل است.

طراحان فونت فارسی نیز در آن زمان، به ناچار سیاستی نادرست در قبال این خطا در پیش گرفتند و برای دو حرف «ی» و «ی» و همچنین برای دو حرف «ک»‌و «ک» از شکل یکسان بهره گرفتند.

هنوز در فونت‌های رایجی مانند bNazanin، bLotus، bZAr و … برای ی فارسی و عربی و ک فارسی و عربی از شکل یکسان استفاده شده اما اگر فونت را به فونتی جهانی مثل Arial یا Tahoma تغییر دهید، تفاوت این دو حرف مشخص خواهد شد.

این همشکلی حروف ی و ک فارسی و عربی باعث ناسازگاری متون، مشکلات برنامه‌نویسی و پیدا نشدن کلمات در هنگام استفاده از دستورات Find در نرم‌افزارها می‌شود.

این مشکل نه تنها تایپ را سخت تر خواهد کرد بلکه مطالب مهم فارسی را دچار غلط های ویرایشی و نگارشی خواهد کرد. حتی در طراحی سایت های اینترنتی و مسائل سئو سایت هم تاثیر گذار خواهد بود.

• مشکل در تایپ برخی حروف

در کیبوردهای مایکروسافت کاراکترهایی مثل نیم فاصله بوسیله کلیدهای میانبر قرار داده می شود. کاراکتر استاندارد نیم‌فاصله (zwnj) در جایی دور افتاده از صفحه کلید رایج قرار دارد (Ctrl+Shift+2) که خیلی‌ها از وجود آن حتی مطلع نیستند.

حتی برای نسخه های مختلف صفحه کلید این کلید میانبر نیم فاصله متفاوت می باشد. همین مساله باعث می شود که در هنگام تایپ متون رعایت کردن علائم نگارشی همچون نیم فاصله مشکل باشد. اگر نیم فاصله رعایت نشود هنگام انتقال یک مطلب از ورد به سایر نرم افزارهای دیگر اختلال ایجاد می گردد.

• مشکل در محل قرار گیری کاراکترها

محل قرار گیری کاراکترهایی همچون ویرگول و دو نقطه در صفحه کلیدهای مختلف متفاوت است و همین مساله افراد را دچار سردرگمی می نماید.

همچنین حرف پ و ژ روی صفحه کلید جای مشخصی ندارند و کاربر باید زمان بسیار زیادی را برای یافتن آنها سپری کند.

همینطور کاراکترهای مربوط به تنوین و تشدید و حرکت ها در صفحه کلید فارسی ویندوز جای درستی ندارند.

همزه کوچک نامشخص است و به سختی یافت می شود.

چیدمان صفحه کلید فارسی استاندارد

چیدمان صفحه کلید فارسی رایج ویندوز

 

مشکلاتی این چنینی توسعه‌دهندگان ایرانی را بر آن داشت که به فکر بازنگری در چینش صفحه کلید فارسی بیفتند و صفحه کلید استاندارد فارسی متولد شد و به تصویب سازمان ملی استاندارد ایران رسید. این صفحه کلید از نظر کلیات مشابه صفحه کلید رایج ویندوز است اما بسیاری از مشکلات در آن برطرف شده است.

تفاوت صفحه کلید فارسی رایج ویندوز و صفحه کلید استاندارد فارسی

برخی تفاوت‌های چینش صفحه‌کلید فارسی در استاندارد ملی ایران با چینش‌های صفحه‌کلید فارسی مایکروسافت:

1. اعداد را می‌توانید به درستی فارسی بنویسید. (۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰)
2. «⇧ Shift و Space» برابر با نیم فاصله است. (مثل: نیم‌بها)
3. «⇧ Shift و -» دیگر با زیرخط (Underscore یا Underline) تفاوت دارد و کشش فاصله‌است. (مثل: نیم‌بها)
4. «ی» و «ک» فارسی هستند. (بدون دو نقطه در زیر «ی» و بدون همزه روی «ک».)
5. «پ» روی کلید M قرار دارد.
6. «ژ» روی «⇧ Shift و C» قرار دارد.
7. «ویرگول» روی «⇧ Shift و ۷» قرار دارد.
8. حرکت‌ها، تشدید و تنوین‌ها نیز به وسیلهٔ کلیدهای ترکیبی «⇧ Shift و Q..U» قابل دسترسی است.
9. «ئ» روی «⇧ Shift و S» است.
10. «ء» روی «⇧ Shift و M» است.
11. «أ» روی «⇧ Shift و G» است.
12. «إ» روی «⇧ Shift و F» است.
13. «ؤ» روی «⇧ Shift و A» است.
14. (همزهٔ کوچک) روی «⇧ Shift و N» است.
15. کشیـــــــــدن حروف با «- + Shift»
16. علامت‌های صدا دار (  َ ،  ِ ،  ُ )

بنابراین باتوجه، به تفاوت های ذکر شده، استفاده از صفحه کلید استاندارد فارسی مزایای مختلفی دارد که در ادامه بیان می کنیم.

مزایای استفاده از صفحه کلید استاندارد فارسی

• همه اعداد به سادگی بصورت فارسی تایپ می شوند و نیاز نیست هر بار شما زمان زیادی را برای فارسی کردن اعداد صرف نمایید.
• متن تایپ شده شما در نرم افزارهایی مثل ورد با سایر نرم افزارها مانند نرم افزارهای طراحی، تفاوتی در شکل و ظاهر نمی کند و به درستی منتقل می شود.
• مکان همه کاراکترها مانند ویرگول، دو نقطه و مانند آن روی صفحه کلید مشخص شده است و نیازی نیست شما زمان زیادی را برای یافتن محل هر کاراکتر صرف نمایید. این مساله سرعت تایپ و دقت شما را افزایش می دهد.
• حروف پ و ژ که قبلا محل مشخصی نداشتند الان جای مشخص خود را دارند و شما نیاز نیست هر بار در هر صفحه کلید به دنبال محل آنها بگردید.
• حروف ی و ک که قبلا بصورت عربی نوشته می شد، اکنون به صورت فارسی تایپ می شوند و نیازی نیست برای مطالب خود از حالت عربی آنها استفاده نمایید.
• برای قرار دادن نیم فاصله دیگر نیازی به کلیدهای میانبر عجیب و غریب که در صفحه کلیدهای مختلف متفاوت می باشد، نیست. بلکه می توانید به سادگی آن را درج نمایید.

تصحیح صفحه‌کلید فارسی مطابق با استاندارد ملی ایران در ویندوز

اگر اعداد هنگام نوشتن فارسی به صورت انگلیسی نوشته می‌شوند، اگر نیاز به جداکردن اجزای یک کلمهٔ چندبخشی بدون ایجاد فاصله دارید (همان ترکیب ⇧ Shift و Space)، اگر می‌خواهید دونقطه زیر حرف «ی» حذف شود و «ی» فارسی بنویسید و ... در یک کلام چینش صفحه‌کلید خود را مطابق با استاندارد ملی ایران مطابق کنید.

اگر از ویندوز ۸ به بالا استفاده می‌کنید امکان نصب صفحه‌کلید استاندارد درون سیستم‌عامل وجود دارد (البته دکمه‌های ترکیبی به کمک Right Alt برخلاف استاندارد صفحه‌کلید فارسی در صفحه‌کلید استاندارد فارسی ویندوز ۸ و ۸٫۱ قابل استفاده نیست که با نصب برنامهٔ معرفی‌شده در ادامه قابل استفاده خواهد بود).

برای نصب صفحه‌کلید استاندارد فارسی این فایل را دریافت نموده محتوای داخل آن را در جایی استخراج نمایید سپس (setup.exe) را اجرا کنید.

نکته: نام صفحه‌کلید قدیمی غیراستاندارد ویندوز "Persian" و نام صفحه‌کلید جدید "Iranian Standard Persian" است. توصیه می‌شود صفحه‌کلید غیراستاندارد را حذف کنید و دیگر از آن استفاده نکنید. همچنین از این به بعد باید از Left Alt+⇧ Shift برای تبدیل صفحه‌کلید بین زبان‌ها استفاده کنید. در ویندوز ۸ به بالا از ⊞ Win+Space نیز می‌توان برای تغییر بین زبان‌ها استفاده کرد.

نصب و فعالسازی صفحه کلید استاندارد فارسی

صفحه‌کلید فارسی استاندارد در ویندوز ۸ و ۱۰

همانطور که ذکر کردیم، در این نسخه ها، صفحه کلید استاندارد فارسی از قبل در ویندوز شما نصب شده است. بنابراین فقط نیاز است تا صفحه کلید فارسی را فعال و اضافه کنید. به ترتیب زیر عمل کنید:

۱.منوی استارت را باز کنید و عبارت language را تایپ کنید و سپس وارد تنظیمات language settings شوید. و یا مانند تصویر زیر روی گزینه Language Preferences کلیک کنید.

۲. اگر زبان فارسی را دارید روی آن کلیک کنید و گزینه Options رو انتخاب کنید.

۳. در پنجره ظاهر شده گزینه Add a keyboard را انتخاب کنید و از بین گزینه هایی که نمایش داده می شود، گزینه Persian _Standard را انتخاب کنید.

توجه: در هنگام فعالسازی دقت داشته باشید که اگر قبلا صفحه کلید فارسی غیر استاندارد را نصب کرده اید برای اینکه اختلالی در عملکرد صفحه کلید استاندارد ایجاد ننماید، بهتر است آن را غیر فعال کنید. برای اینکار می توانید روی آن کلیک کرده و گزینه remove را کلیک کنید.

۴. صفحه‌کلید فارسی به «استاندارد» تغییر خواهد کرد.

 

توجه: در برخی از نسخه های قدیمی تر ویندوز ۸ یا ۱۰، ممکن صفحه تنظیمات به صورت زیر باشد:

صفحه‌کلید فارسی استاندارد در ویندوز ۷ و XP

در ویندوزهای XP و ۷ باید فایل صفحه کلید فارسی استاندارد را دانلود و سپس نصب کنید.

دانلود صفحه کلید فارسی در ویندوز ۷ و XP

برای این منظور ابتدا فایل زیر را دانلود کرده، سپس فایل فشرده را Exctract کنید تا فولدر حاوی فایل نصبی همانند شکل زیر برای شما ایجاد شود.

دانلود فایل صفحه کلید استاندارد فارسی

نصب صفحه کلید فارسی در ویندوز ۷ و XP

همانند تصویر بالا روی فایل setup.exe کلیک کنید و مراحل نصب را تکمیل نمائید.

پس از نصب این برنامه، با انتخاب گزینه‌ی زبان فارسی در منوی مربوط به انتخاب زبان

خواهید دید که یک آیکون کنار منوی انتخاب زبان پدیدار خواهد شد. با کلیک کردن بر روی آن می‌توانید صفحه‌‌‌کلید فارسیِ پیش‌فرضِ ویندوز یا صفحه‌کلید استاندارد فارسی را انتخاب کنید.

 

صفحه‌کلید فارسی استاندارد در مکینتاش

پشتیبانی کامل زبان فارسی در سیستم‌عامل مک‌اواس ۱۰ وجود دارد. برای فعال کردن صفحه‌کلید فارسی:

1. در منوی اپل، گزینهٔ System Preferences را انتخاب کنید.
2. گزینهٔ Language & Text را، که با نماد پرچم سازمان ملل مشخص شده، از سطر اول انتخاب کنید.
3. سربرگ چهارم (Input Sources) را کلیک کنید.
4. در لیست زبان‌ها، چند گزینه برای فارسی وجود دارند که با نقش پرچم ایران مشخص شده‌اند. صفحه‌کلید Persian ISIRI 2901 که با پرچم ایران مشخص شده‌است را انتخاب کنید.
5. در سمت راست لیست زبان‌ها، روی گزینهٔ Show input menu in menubar کلیک کنید. زبان فارسی اکنون از طریق منوی بالای صفحه (سمت راست) قابل انتخاب است.

صفحه‌کلید فارسی استاندارد در گنو/لینوکس

در گنو/لینوکس از صفحه‌کلید استاندارد ملی فارسی ایران استفاده می‌شود. باید توجه داشت که در لینوکس محیط‌های رومیزی مختلفی وجود دارد و تنظیم صفحه‌کلید برای محیط‌های مختلف متفاوت است:

گنوم

نیازی به دسترسی ریشه نیست، کافی است یکی از کاربران عادی باشید تا بتوانید صفحه‌کلید فارسی را برای گنوم نصب کنید.

1. به System سپس Preferences و Keyboard بروید.
2. زبانهٔ Layout را انتخاب کنید.
3. دکمهٔ Add را بفشارید و صفحه‌کلید را انتخاب کنید.

• به‌طور پیش‌فرض برای تغییر صفحه‌کلید باید دو دکمهٔ Right Alt+Left Alt را هم‌زمان فشرد. با رفتن به زبانهٔ Layout Options می‌توانید این تنظیمات را تغییر دهید.

اوبونتو

به کمک راهنمای اضافه نمودن امکانات زبان فارسی به اوبونتو می‌توانید در اوبونتو فارسی بنویسید.

کی‌دی‌ای

1. به Control Center بروید. (از طریق منوی اصلی (K Menu) یا با فشردن Alt+F2 پنجرهٔ Run ظاهر می‌شود و می‌توانید دستور kcontrol را وارد کنید)
2. به Regional & Accessibility سپس Keyboard Layout بروید.
3. با فعال کردن Keyboard Layouts می‌توانید زبان فارسی (Iran) را به فهرست اضافه کنید.
4. با کلیک بر روی پرچم کشوری که صفحه‌کلید آن فعال است می‌توانید صفحه‌کلید را عوض کنید.
5. می‌توانید در Regional & Accessibility در زیر بخش Keyboard Shortcuts؛ در بخش Swtich to Next Keyboard Layout دکمهٔ تعویض صفحه‌کلید را نیز تغییر دهید.

آموزش سریع تایپ ده انگشتی آنلاین

یادگیری تایپ را به تعویق نیندازید، همین امروز شروع کنید!

به کمک سیستم آموزشی وی تایپ می توانید تایپ ده انگشتی را به صورت آنلاین و خودآموز، بدون نیاز به کلاس آموزشی و نصب نرم افزار با هر کامپیوتری یاد بگیرید.

برای شروع، اولین درس را دنبال کنید و به زودی از پیشرفت سریع خود شگفت زده شوید!